ESMO – Klinik Uygulama Kılavuzu

İnsidans ve epidemiyoloji:

Avrupa Birliği’nde rektum kanseri insidansı, yıllık ~125.000’dir ve total kolorektal kanser insidansının ~%35’ini oluşturmaktadır. Rektum kanseri yıllık görülme sıklığı 15–25 vaka/100.000 kişi oranındadır ve gelecek yıllarda her iki cinsiyette artması beklenmektedir. Mortalite yıllık 4–10/100.000 kişidir. Ortalama tanı yaşı ~70’tir fakat yapılan tahminler gelecekte bu rakamın yükseleceğini göstermektedir. Rektum kanserinin, farklı etyolojiler ve risk faktörleri bağlamında [1–2], muhtemelen farklı çevresel maruziyetler nedeniyle kolon kanserinden farklı olduğunu gösteren kanıtlar artmaktadır.

Yüksek vücut kitle indeksi, vücut yağlanması veya abdominal yağlanma ve tip II diyabet risk faktörleri olarak görülmektedir. Rektumu tutan uzun süreli ülseratif kolit ve Crohn hastalığı, aşırı et veya işlenmiş et ya da tütün tüketiminin yanı sıra orta derecede/ağır alkol kullanımı riski artırır. Sağlıklı yaşam tarzı ve egzersiz rektum kanseri gelişme riskini azaltabilir [3, 4]. Sarımsak, süt, kalsiyum ve yüksek oranda fibrin içeren diyetin koruyucu olduğu kabul edilmektedir [5]. Her ne kadar düzenli non-steroidal anti-infl amatuar ilaç (NSAİİ) kullanımı insidans azalması ile ilişkili ise ve vitamin D’nin antitümör immünite aracılığıyla koruyucu etkisi olabilirse de, bu ilaçların primer önleme için kullanılmasını hiçbir resmi kılavuz önermemektedir.

Rektum kanserlerinin çoğu kromozomal instabilite (‘’chromosomal instability’’- CIN) yoluyla gelişir. Rektum kanserlerinin yaklaşık %13’ü yanlış eşleşme onarımından (‘’deficient mismatch repair’’: dMMR) kaynaklanır. Kalıtsal özellik tanımlanmıştır, ancak bu özellik rektum kanserinden ziyade kolon kanserinde daha belirgindir. En sık rastlanan kalıtsal hastalıklar, Lynch sendromu ve familyal adenomatöz polipozistir. Dolayısıyla, genetik danışmanlık, hastaya ve kalıtsal durumdan etkilenen aile üyelerine yönelik izlem ve potansiyel girişimlerin planlanması için kritik önem taşır [6].

Tanı ve patoloji/moleküler biyoloji:

Tanı, dijital rektal muayene (DRM) ve endoskopi ile histopatolojik doğrulama için biyopsiye dayanır (Şekil 1). Anal marjinden ≤15 cm distal yerleşimi olan tümörler (rijid sigmoidoskopi ölçümünde) rektum, daha proksimalde olan tümörler ise kolon olarak sınıfl andırılır. Rektum kanserleri, alt (5 cm’e kadar), orta (>5 – 10cm) veya üst (>10 – 15 cm) olarak sınıflandırılırlar.

Kanser Genom Atlas Ağı (‘’Th e Cancer Genome Atlas Network’’) analizi, hipermutasyona uğramamış kolon kanserleri ve rektum kanserleri için ortak genom profi lleri göstermiştir [7]. Benzersiz alt tipler, belirgin genetik ve epigenetik değişikliklerin birikimi ile karakterizedir (DNA metilasyonu) ve kolon kanserinden biraz farklılık göstermektedir [8, 9]. Rektum kanserinde yüksek Wnt sinyallemesine sahip transkripsiyonel alt tip, kök hücre ve mezenkimal işaretlerin ortaya çıkması kötü prognozla ilişkilidir . Bu tip hastalar adjuvan kemoterapiden (KT) de daha az yarar görürler [10].