İleus (Bağırsak Tıkanması)

İleus/Bağırsak Tıkanmasının Nedenleri

Bağırsak (barsak) tıkanması tam olabileceği gibi, yani içindeki artıkların ileri doğru geçişi tamamen engellenmiş olabileceği gibi, kısmi (parsiyel) bir engel de olabilir. Buna ek olarak bağırsak tıkanıklığına neden olan etken mekanik bir engel olabileceği gibi, bağırsak kaslarının çeşitli nedenlerle bağırsak hareketlerini yerine getirememesine bağlı da (adinamik ileus) gelişebilir. Bunun nedeni bağırsağın kasılabilme yeteneğini bir ölçüde kaybetmesidir.

Mekanik engeller, bağırsağın önünde besin maddelerinin ileriye doğru hareketlerini engelleyen – bloke eden nedenlerdir. Bağırsak kaslarının düzenli çalışmaması ve bu şeklide besin maddelerinin ve artıklarının ileriye doğru hareketlerinin olmadığı durumda ise aslında mekanik bir engel yoktur. Bu durumda kaslar düzenli çalışmadığı için bağırsak tıkanıklığı gelişmektedir.

Tıkanıklığa neden olabilecek durumlar;

• Geçirilmiş karın ameliyatlarına bağlı gelişen karın içindeki yapışıklıklar
• Karın ön duvarı fıtıkları – karın içi fıtıkları
• Kasık fıtıkları
• İltihabi bağırsak hastalıkları (Crohn hastalığı – Ülseratif kolit)
• Bağırsak kanserleri – polipleri
• Bağırsakların kendi ekseni etrafında dönmesiyle meydana gelen bağırsak düğümlenmeleri (volvulus)
• Bazı vakalarda bağırsak içine düşmüş olan safra taşları
• Bazı vakalarda ise bağırsağın bir bölümünün ilerleyip, kendinden sonraki bağırsak boşluğunun içine girmesi (invajinasyon)
• Divertiküler hastalık sonucu bağırsak duvarında gelişen enfeksiyonlara bağlı bağırsak duvarının kalınlaşması
• Bağırsak içindeki yabancı cisimlerin – sindirilmemiş gıda artıklarının bağırsağı tıkaması (bezoarlar)
• Dışkının kalın bağırsağın son bölümünde (rektumda) sertleşmesi -taşlaşması sonucu tıkanıklık oluşması.

Bağırsak Tıkanmasının Belirtileri

• Karın orta bölgelerinde sıklıkla kramplar halinde ağrı
• Bulantı ve kusma
• Karın bölgesinde hassasiyet ve şişkinlik
• Dışkı veya bağırsak gazını çıkaramama

Bağırsak tıkanması ince bağırsağa ait nedenlerle gelişti ise hastada şikayetler kısa sürede gelişir ve şiddetli olabilir. Kalın bağırsak tıkanıklıkları genelde daha geç bulgu verir. Fakat bazen tıkanıklığa neden olan durum bağırsağın beslenmesini yani kan akımını engelliyorsa bulgular çok hızla gelişir ve hayati tehlike oluşturabilir.

Zamanında müdahale edilmezse bağırsak delinmesi ve karın zarı iltihabi gelişebilir. (Peritonit)

Bağırsak Tıkanmasının Teşhisi

Bağırsak (barsak) tıkanmasının tanısı için hastanın şikayetlerinin dinlenmesi ve muayene çok önemlidir. Sıklıkla karın bölgesinde hassasiyet, şişkinlik ve bağırsak seslerinde anormallik tespit edilir.

Buna ek olarak kesin tanı için direkt karın grafisi, bilgisayarlı tomografi, renkli bağırsak filmi (sindirim kanalı için pasaj filmi) gibi radyolojik tetkikler veya kolonoskopi gibi endoskopik tetkikler gerekebilir.

Bağırsak Tıkanmasının Tedavisi

Bağırsak tıkanmasının (barsak) nedenine göre tedavi planı yapılması gerekir. Eğer tıkanıklığın nedeni mekanik bir engel ise bu engeli kaldırmak için ameliyat gerekir. Ameliyatta mekanik engel ortadan kaldırılır. Örneğin bu engel bağırsak kanseri ise bu bölge çıkarılır, engel karın içi yapışıklık ise bu yapışıklıklar açılır, engel bağırsağın kendi etrafında dönmesi ise bu durum düzeltilir, engel fıtık içinde bağırsak sıkışması ise bağırsak fıtık içinden çıkarılır ve fıtık tamiri yapılır, kısaca engel olan nedene göre ameliyat planlanır.

Buna karşın tıkanıklığın nedeni mekanik engel değilse, bağırsağın kasılabilme yeteneğinin kaybolması yani kasların fonksiyon bozukluğu ise buna neden olan durum düzeltilmelidir. Örneğin bazı ilaçlar bağırsağın kas hareketlerini engelleyebilirler veya hastanın ileri derecede sıvı ve elektrolit kaybı olması buna neden olabilir. Bu nedenler düzeltilir ise tıkanıklık durumu kendiliğinden toparlar.

Bağırsak Tıkanması İle İlgili Hatırlanması Gerekenler

• Herhangi bir nedenle bağırsak içindeki besin maddelerinin ve artıklarının ilerlemesi engelleniyorsa buna bağırsak (barsak) tıkanıklığı (ileus) denir.
• Bu durum kalın bağırsağa bağlı nedenlerle meydana gelebildiği gibi ince bağırsağa bağlı hastalıklarla da olabilmektedir.
• Bağırsak tıkanması tam olabileceği gibi, yani içindeki besin artıklarının ileri doğru geçişi tamamen engellenmiş olabileceği gibi, kısmı (parsiyel) bir engel de olabilir.
• Tıkanıklığın nedeni sıklıkla mekanik bir engeldir.
• Mekanik engeli ortadan kaldırmak için ameliyat ile tedavi gerekir.