Stoma (Ostomi) Nedir?

Ostomi, içi boş bir organın vücut yüzeyine ağızlaştırılması anlamına gelen Yunanca bir kelimedir. Ağızlaştırılan organa göre değişik Ostomiler mevcuttur. Vücut yüzeyine ağızlaştırılan yere Stoma da denir.

Ostomiler bağırsağın karın cildine ağızlaştırılma (bağırsağın torbaya bağlanma) seviyesine göre isim alır.

İleostomi:İnce bağırsağın (ileum) bir ameliyat ile karın ön duvarına ağızlaştırılmasıdır.

Kolostomi:Kalın bağırsağın (kolon) bir ameliyat ile karın ön duvarına ağızlaştırılmasıdır.

Her yaş grubunda değişik nedenlerle yapılan bu işlemlerin ortak amacı geçici veya kalıcı bir süre için barsak içeriğinin karın duvarından boşalmasını sağlamaktır.

Bu ağızlaştırma işlemi başka organlar içinde yapılabilmektedir. Örneğin soluk borusu deriye ağızlaştırılırsa Trakeostomi, mide deriye ağızlaştırılırsa Gastrostomi, idrar yolları için Ürostomi adı verilmektedir.

Stomaya (Ostomiye) Neden İhtiyaç Duyulur?

Normalde ağızdan alınan besinler sindirildikten sonra yararlı besin maddeleri emilerek kana karışır. Bu işlemden arta kalan gıda artıkları kalın bağırsağa geçer ve makat (anal kanal) yolu ile vücut dışına çıkar. Bazı hastalıkların tedavisinde karın içinde bulunan bağırsakları karın cildine ağızlaştırmak gerekebilir. İnce bağırsağın karın cildine ağızlaştırılmasına İleostomi, kalın bağırsağın karın cildine ağızlaştırılmasına ise Kolostomi, denir.

Her iki durumda da sindirim işlevinden arta kalan gıda artıkları karın cildindeki bu ağızdan dışarı atılır. Stoma (Ostomi) yerine yapıştırılan bir torba ile gıda artıkları toplanır. Bu bağırsak bölümünün karın cildine ağızlaştırılan yerinde makatta olduğu gibi onu çevreleyen ve dışkı kontrolünü sağlayan kasları yoktur. Bu nedenle gerek ileostomili gerekse kolostomili hastalar bağırsak hareketlerini kontrol edemezler. Bu cilde ağızlaştırılan bölümden hastanın kontrolü olmadan devamlı dışkı çıkabilir. Bunun için stoması (ostomisi) olan hastalar dışkıyı toplamak amacı ile kullanılıp atılabilen bir torba (ostomi torbası) kullanırlar.

Bağırsağın Torbaya Bağlanması (Stoma açılması – Ostomi açılması)

Stomanın (ostominin) karın cildine açıldığı yere göre dışkının içeriği değişir. Stoma anüsten (makattan) ne kadar uzak ise dışkı o derece suludur. Kalın bağırsağın sol tarafından açılan stomalarda (ostomilerde) dışkı katı iken ince bağırsak ve kalın bağırsağın sağ tarafından açılanlarda dışkı içeriği sıvıdır.

Stomalar kalıcı veya geçici olabilir. Hastalık bölgesi ya da ameliyat sahasının dışkı pasajı ile temas etmemesi için geçici stoma açılır. Geçici stomalar genellikle minimal ya da hiç bağırsak çıkartmadan (rezeksiyon yapmadan) kapatılabilir. Böylece barsak devamlılığı eski haline döner.

Mevcut hastalık veya hastalık tedavisi için yapılan işlemler normal dışkı kontrol mekanizmasını bozuyorsa hastaların kalıcı stomaya gereksinimi olur. Makatın dışkı kontrolünü sağlayan kasların çalışması bozulduğunda veya hastalık nedeniyle çıkarılması gerektiğinde kalıcı stoma (kalıcı ostomi) açılması gerekir. Örneğin; rektum kanseri veya iltihabı bağırsak hastalıklarının ameliyat ile tedavisi nedeni ile hasta ömür boyu stoma ile yaşamak zorunda kalabilir.